Khi xe phải di chuyển qua nhiều cung đường khác nhau và lái xe đánh lái liên tục thì hệ thống lái sẽ bị ảnh hưởng, góc đặt bánh xe bị sai lệch quá nhiều so với thông số của nhà sản xuất. Điều này sẽ khiến lốp xe nhanh bị mòn, đánh lái không chính xác và xe bị xỉa lái sẽ xuất hiện.
Góc đặt bánh xe bị sai lệch phần lớn là do độ rơ của các chi tiết sau thời gian dài vận hành, cao su càng bị vỡ hoặc do vỏ bị phù mà người sử dụng không nhận ra. Ngoài ra, góc đặt bánh xe bị lệch cũng một phần xuất phát từ việc xe thường xuyên phải di chuyển trên đường xấu, lởm chởm và hành động leo lên lề trong đô thị.
Độ chụm bánh xe (Toe)
Khoảng cách giữa hai má lốp đo từ phía trước và khoảng cách hai má lốp đo từ phía sau chính là độ chụm bánh xe. Nhà sản xuất sẽ chỉnh để độ chụm bánh xe bằng 0, tức là 2 bánh song song nhau khi xe vừa xuất xưởng. Tuy vậy, hiện tượng Toe-in (độ chụm dương) sẽ xảy ra khi khoảng cách giữa hai má lốp ở phía trước ngắn hơn so với khoảng cách hai má lốp ở phía sau, trong khi hiện tượng Toe-out (độ chụm âm) thì ngược lại.
Độ chụm dương hoặc âm đều khiến lốp bị hư hại. Lốp sẽ bị ăn mòn bên ngoài khi độ chụm là dương và ngược lại.
Góc Camber
Góc tiếp xúc giữa bánh xe với mặt đường khi nhìn từ phía trước được gọi là góc Camber. Khi bánh xe nằm vuông góc với mặt đường thì góc Camber bằng 0. Góc Camber dương khi nó ngả ra ngoài và âm khi nó ngả vào trong. Đơn vị tính của góc Camber là độ và phút.
Khi góc Camber khác 0 thì độ bám đường của xe sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp. Điều này sẽ gây nên những tình huống nguy hiểm trong điều kiện đường trơn trượt.
Góc Caster
Mối quan hệ giữa trục dọc của bánh xe và trục lái được gọi là góc Caster. Thông thường bánh xe cần nằm ở vị trí trung tâm của vòm bánh, xe sẽ bị “nhao lái” nếu bánh xe bị lệch về phía trước hoặc phía sau. Hệ thống giảm xóc là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến góc Caster. Bạn cần căn chỉnh lại góc Caster ngay nếu phuộc của xe yếu hoặc bạn thay bằng phuộc độ.
Góc Caster là yếu tố ít bị ảnh hưởng nhất trong 3 yếu tố và không cần phải tinh chỉnh nhiều.
Kiểm tra độ chụm bánh xe
Bạn có thể kiểm tra những góc này tại nhà bằng những phương pháp đơn giản, với những dụng cụ có sẵn. Trước tiên, hãy đi chuyển toàn bộ hàng hóa trên xe, sau đó bơm lốp đúng với áp suất mà nhà sản xuất yêu cầu. Lúc này, 2 thanh routine nằm ở vị trí thẳng hàng và có cùng độ dài (bạn có thể bỏ qua bước này nếu đang đi xe của Volkswagen hoặc Audi vì hãng đã thiết kế 1 bên routine cố định).
Chọn nơi bằng phẳng để xe đứng yên với vô lăng để thẳng. Bước tiếp theo, bạn đẩy xe di chuyển lên vài mét và để nó tự dừng lại mà không dùng đến phanh. Để phuộc cân bằng trở lại hãy ấn phần ca-pô xuống vài lần. Lúc này, bạn không được đụng vào vô lăng hay ngồi vào xe.
Bạn cần có 2 người và sử dụng 1 sợi dây dài để thực hiện việc kiểm tra độ chụm bánh xe. Hãy kéo dây ngang lốp xe phía trước sao cho càng gần trung tâm bánh xe càng tốt. Dùng phấn và thước kẻ đánh dấu vị trí và độ cao của dây trên lốp, rồi đánh dấu điểm tiếp xúc với má ngoài của lốp trên dây.
Với vị trí đo ở phía sau lốp, bạn tiếp tục lặp lại các bước trên, cố gắng đo tại điểm song song với vị trí ban đầu đã đánh dấu. Bánh xe của bạn có độ chụm bằng 0 nếu 4 điểm đánh dấu trên dây trùng nhau. Nếu không trùng tức là bánh xe đang có độ chụm âm hoặc dương tùy vị trí các điểm này lệch nhau. Để đảm bảo các đo đạc là chính xác, bạn đẩy xe tiến lên phía trước sao cho bánh xe quay nửa vòng, rồi tiến hành các bước đo đạc như trên.
Kiểm tra góc Camber
Nếu bạn không thể chuẩn bị được một cây thước tam giác lớn (thường để dùng trong xây dựng) có độ cao tương đương lốp xe thì bạn có thể dùng một tấm bìa cứng nhưng cần chắc chắn góc vuông tạo thành là chuẩn 90 độ.
Đặt thước vuông góc với lốp xe sao cho cạnh góc vuông ngắn song song với mặt đất, cạnh góc vuông dài chạm vào thành lốp. Lúc này sẽ xuất hiện một khoảng hở giữa thước kẻ và lốp, khoảng hở này có thể nằm ở phần trên hoặc dưới của lốp. Bạn hãy đo và ghi nhận lại khoảng cách này.
Góc camber đang dương nếu khoảng hở nằm ở phần dưới, góc camber âm nếu khoảng hở nằm ở trên. Để biết được các góc camber có bị sai lệch quá nhiều hay không, hãy tiến hành đo đạc con số ở cả 2 bánh.
Khi các thông số này bị lệch so với quy định của nhà sản xuất, bạn nên đưa ô tô đến các điểm thay vỏ để các góc bị lệch được thợ cân chỉnh lại.
Góc đặt bánh xe bị sai lệch phần lớn là do độ rơ của các chi tiết sau thời gian dài vận hành, cao su càng bị vỡ hoặc do vỏ bị phù mà người sử dụng không nhận ra. Ngoài ra, góc đặt bánh xe bị lệch cũng một phần xuất phát từ việc xe thường xuyên phải di chuyển trên đường xấu, lởm chởm và hành động leo lên lề trong đô thị.
Độ chụm bánh xe (Toe)
Khoảng cách giữa hai má lốp đo từ phía trước và khoảng cách hai má lốp đo từ phía sau chính là độ chụm bánh xe. Nhà sản xuất sẽ chỉnh để độ chụm bánh xe bằng 0, tức là 2 bánh song song nhau khi xe vừa xuất xưởng. Tuy vậy, hiện tượng Toe-in (độ chụm dương) sẽ xảy ra khi khoảng cách giữa hai má lốp ở phía trước ngắn hơn so với khoảng cách hai má lốp ở phía sau, trong khi hiện tượng Toe-out (độ chụm âm) thì ngược lại.
Độ chụm dương hoặc âm đều khiến lốp bị hư hại. Lốp sẽ bị ăn mòn bên ngoài khi độ chụm là dương và ngược lại.
Góc Camber
Góc tiếp xúc giữa bánh xe với mặt đường khi nhìn từ phía trước được gọi là góc Camber. Khi bánh xe nằm vuông góc với mặt đường thì góc Camber bằng 0. Góc Camber dương khi nó ngả ra ngoài và âm khi nó ngả vào trong. Đơn vị tính của góc Camber là độ và phút.
Khi góc Camber khác 0 thì độ bám đường của xe sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp. Điều này sẽ gây nên những tình huống nguy hiểm trong điều kiện đường trơn trượt.
Góc Caster
Mối quan hệ giữa trục dọc của bánh xe và trục lái được gọi là góc Caster. Thông thường bánh xe cần nằm ở vị trí trung tâm của vòm bánh, xe sẽ bị “nhao lái” nếu bánh xe bị lệch về phía trước hoặc phía sau. Hệ thống giảm xóc là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến góc Caster. Bạn cần căn chỉnh lại góc Caster ngay nếu phuộc của xe yếu hoặc bạn thay bằng phuộc độ.
Góc Caster là yếu tố ít bị ảnh hưởng nhất trong 3 yếu tố và không cần phải tinh chỉnh nhiều.
Kiểm tra độ chụm bánh xe
Bạn có thể kiểm tra những góc này tại nhà bằng những phương pháp đơn giản, với những dụng cụ có sẵn. Trước tiên, hãy đi chuyển toàn bộ hàng hóa trên xe, sau đó bơm lốp đúng với áp suất mà nhà sản xuất yêu cầu. Lúc này, 2 thanh routine nằm ở vị trí thẳng hàng và có cùng độ dài (bạn có thể bỏ qua bước này nếu đang đi xe của Volkswagen hoặc Audi vì hãng đã thiết kế 1 bên routine cố định).
Chọn nơi bằng phẳng để xe đứng yên với vô lăng để thẳng. Bước tiếp theo, bạn đẩy xe di chuyển lên vài mét và để nó tự dừng lại mà không dùng đến phanh. Để phuộc cân bằng trở lại hãy ấn phần ca-pô xuống vài lần. Lúc này, bạn không được đụng vào vô lăng hay ngồi vào xe.
Bạn cần có 2 người và sử dụng 1 sợi dây dài để thực hiện việc kiểm tra độ chụm bánh xe. Hãy kéo dây ngang lốp xe phía trước sao cho càng gần trung tâm bánh xe càng tốt. Dùng phấn và thước kẻ đánh dấu vị trí và độ cao của dây trên lốp, rồi đánh dấu điểm tiếp xúc với má ngoài của lốp trên dây.
Với vị trí đo ở phía sau lốp, bạn tiếp tục lặp lại các bước trên, cố gắng đo tại điểm song song với vị trí ban đầu đã đánh dấu. Bánh xe của bạn có độ chụm bằng 0 nếu 4 điểm đánh dấu trên dây trùng nhau. Nếu không trùng tức là bánh xe đang có độ chụm âm hoặc dương tùy vị trí các điểm này lệch nhau. Để đảm bảo các đo đạc là chính xác, bạn đẩy xe tiến lên phía trước sao cho bánh xe quay nửa vòng, rồi tiến hành các bước đo đạc như trên.
Kiểm tra góc Camber
Nếu bạn không thể chuẩn bị được một cây thước tam giác lớn (thường để dùng trong xây dựng) có độ cao tương đương lốp xe thì bạn có thể dùng một tấm bìa cứng nhưng cần chắc chắn góc vuông tạo thành là chuẩn 90 độ.
Đặt thước vuông góc với lốp xe sao cho cạnh góc vuông ngắn song song với mặt đất, cạnh góc vuông dài chạm vào thành lốp. Lúc này sẽ xuất hiện một khoảng hở giữa thước kẻ và lốp, khoảng hở này có thể nằm ở phần trên hoặc dưới của lốp. Bạn hãy đo và ghi nhận lại khoảng cách này.
Góc camber đang dương nếu khoảng hở nằm ở phần dưới, góc camber âm nếu khoảng hở nằm ở trên. Để biết được các góc camber có bị sai lệch quá nhiều hay không, hãy tiến hành đo đạc con số ở cả 2 bánh.
Khi các thông số này bị lệch so với quy định của nhà sản xuất, bạn nên đưa ô tô đến các điểm thay vỏ để các góc bị lệch được thợ cân chỉnh lại.
